Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi
Abbreviation: DMER | ISSN (Online): 2791-7304 | DOI: 10.29329/dmer

Orjinal Araştırma Makalesi    |    Açık Erişim
Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi 2021, Cil. 1(2) 100-118

Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Okuduğunu Anlama, Öğrenci, Aile ve Ev Ortamı Değişkenleri Bağlamında İncelenmesi

Işıl Basmaz & Ömer Kutlu

ss. 100 - 118   |  DOI: https://doi.org/10.29329/dmer.2021.409.2

Yayın tarihi: Aralık 30, 2021  |   Okunma Sayısı: 226  |  İndirilme Sayısı: 506

PDF İndir

Özet

Bu araştırmada, ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile okuduğunu anlama, öğrenci, aile ve ev ortamı değişkenleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma yordayıcı korelasyon türündedir. Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Çorum ilinde ortaokul 7. sınıfta öğrenim gören toplam 508 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kaliforniya Zihinsel Güdülenme Ölçeği, Öğrenci Bilgi Anketi, Okuduğunu Anlama Testi ve Okuduğunu Anlama Testine Ait Dereceli Puanlama Anahtarı kullanılmıştır. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde hiyerarşik çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimlerini yordayan faktörler belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin eleştirel düşünme eğilimlerini önemli derecede yordadığı görülmektedir. Ayrıca, sinema ya da tiyatroya gitme sıklığı ve evdeki kitap sayısı değişkenleri de öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimlerini yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Eleştirel düşünme eğilimi, okuduğunu anlama becerisi, üst düzey düşünme, hiyerarşik çoklu regresyon, ortaokul

Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 6th edition
Basmaz, I. & Kutlu, O. (2021). Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Okuduğunu Anlama, Öğrenci, Aile ve Ev Ortamı Değişkenleri Bağlamında İncelenmesi . Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi, 1(2), 100-118. doi: 10.29329/dmer.2021.409.2

Harvard
Basmaz, I. and Kutlu, O. (2021). Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Okuduğunu Anlama, Öğrenci, Aile ve Ev Ortamı Değişkenleri Bağlamında İncelenmesi . Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi, 1(2), pp. 100-118.

Chicago 16th edition
Basmaz, Isil and Omer Kutlu (2021). "Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Okuduğunu Anlama, Öğrenci, Aile ve Ev Ortamı Değişkenleri Bağlamında İncelenmesi ". Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi 1 (2):100-118. doi:10.29329/dmer.2021.409.2.
Kaynakça
  1. Afflerbach, P., Cho, B., & Kim, J. (2015). Conceptualizing and assessing higher-order thinking in reading. Theory Into Practice, 54(3), 203-212. http://dx.doi.org/10.1080/00405841.2015.1044367 [Google Scholar]
  2. Akar, C. ve Kara, M. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1339-1355. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/25000/263928 [Google Scholar]
  3. Aloqaili, A. S. (2012). The relationship between reading comprehension and critical thinking: A theoretical study. Journal of King Saud University - Languages and Translation, 24(1), 35-41. https://doi.org/10.1016/j.jksult.2011.01.001 [Google Scholar] [Crossref] 
  4. Bağcı, H. ve Şahbaz, N. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri üzerine bir değerlendirme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17379/181479 [Google Scholar]
  5. Balta, E. E. ve Demirel, Ş. (2012). Waldmann modelinin 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 469-479. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3627 [Google Scholar]
  6. Black, S. (2005). Teaching students to think critically. Education Digest, 70(6), 42-47. https://eric.ed.gov/?id=EJ741259 [Google Scholar]
  7. Bloom, B. S. (1995). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme. (Çev. Durmuş Ali Özçelik). Pegem Akademi. [Google Scholar]
  8. Brookfield, S. D. (2012). Teaching for critical thinking: Tools and techniques to help students question their assumptions. Jossey-Bass. [Google Scholar]
  9. Brookhart, S. M. (2010). Assess higher-order thinking skills in your classroom. ASCD. [Google Scholar]
  10. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi. [Google Scholar]
  11. Cohen, M. (1993). Making critical thinking a classroom reality. Political Science and Politics, 26(2), 241-244. https://doi.org/10.2307/419838 [Google Scholar] [Crossref] 
  12. Cottrell, S. (2005). Critical thinking skills: Developing effective analysis and argument. Palcrave Macmillan. [Google Scholar]
  13. Crews-Anderson, & Timothy, A. (2007). Critical thinking. Humanities-Ebooks. [Google Scholar]
  14. Cüceloğlu, D. (2001). İyi düşün doğru karar ver. Sistem Yayıncılık. [Google Scholar]
  15. Çalık, T. ve Sezgin, F. (2005). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 55-66. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/509194 [Google Scholar]
  16. Demir, R. ve Aybek, B. (2014). Lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(2), 122-140. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/217205 [Google Scholar]
  17. Demirel, Ö. (2002). Türkçe öğretimi. Pegem Akademi. [Google Scholar]
  18. Doğan, N. (2013). Eleştirel düşünmenin ölçülmesi. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama, 22, 29-42. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRVek5qSTJOZz09/elestirel-dusunmenin-olculmesi [Google Scholar]
  19. Eales-Reynolds, L. J., Brenda, J., Jones, P., & McCreery, E. (2013). Critical thinking skills for education students. Learning Matters. [Google Scholar]
  20. Forshaw, M. (2012). Critical thinking for psychology. British Psychological Society and John Wiley and Sons Ltd. [Google Scholar]
  21. Fraenkel, R. M., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill International Edition. [Google Scholar]
  22. Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. SAGE Publications Inc. [Google Scholar]
  23. Gelder, T. V. (2005). Teaching critical learning: Some lessons from cognitive science. College Teaching, 45(1), 1-6. https://sites.google.com/site/timvangelder/publications-1/teaching-critical-thinking [Google Scholar]
  24. Ghabanchi, Z., & Behrooznia, S. (2014). The impact of brainstroming on reading comprehension and critical thinking ability of EEL learners. Procedia Social and Behavioral Sciences, 98(2014), 513-521. https://doi:10.1016/j.sbspro.2014.03.447 [Google Scholar] [Crossref] 
  25. Gök, B. ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), 29-51. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001223 [Google Scholar] [Crossref] 
  26. Hooks, B. (2010). Teaching critical thinking: Practical wisdom. Routledge. [Google Scholar]
  27. Jones, B. F. (1985) Reading and thinking. A. Costa (Ed.) Developing minds: A resource book for teaching thinking. (p. 108-114). Association for Supervision and Curriculum Development. [Google Scholar]
  28. Kaloç, R. (2005). Orta öğretim kurumu öğrencilerinin eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme becerilerini etkileyen etmenler (Tez Numarası: 206255). [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. [Google Scholar]
  29. Karadüz, A. (2010) Dil becerileri ve eleştirel düşünme. Turkish Studies, 5(3), 1566-1593. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1572 [Google Scholar]
  30. Karakaş, A. S., Altun, Ö. Ş., Ekinci, M., Olçun, Z. ve Taşkın, M. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve kitap okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(2), 116-121. https://doi.org/10.17049/ahsbd.66789 [Google Scholar] [Crossref] 
  31. Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları. [Google Scholar]
  32. Karimi, L., & Veisi, F. (2016). The impact of teaching critical thinking skills on reading comprehension of Iranian intermediate EFL learners. Theory and Practice in Language Studies, 6(9), 1869-1876. http://doi.org/10.17507/tpls.0609.21 [Google Scholar]
  33. Koç, C. (2007). Aktif öğrenmenin okuduğunu anlama eleştirel düşünme ve sınıf içi etkileşim üzerindeki etkileri (Tez Numarası: 215781). [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. İzmir. [Google Scholar]
  34. Kurnaz-Adıbatmaz, F. B. ve Kutlu, Ö. (2020). Bilimsel düşünme becerilerinin ölçülmesi. Pegem Akademi. [Google Scholar]
  35. Kutlu, Ö. (1999). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarındaki okuma parçalarına dayalı olarak hazırlanmış sorular üzerine bir inceleme. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23(111), 14-21. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5340 [Google Scholar]
  36. Kutlu, Ö. ve Erman Aslanoğlu, A. (2008). Dinlediğini anlama becerisinin ölçülmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 2-4 Mayıs, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. [Google Scholar]
  37. Kutlu, Ö., Yıldırım, Ö., Bilican, S. ve Kumandaş, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlamada başarılı olup-olmama durumlarının kestirilmesinde etkili olan değişkenlerin incelenmesi. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 132-139. https://dergipark.org.tr/tr/pub/epod/issue/5806/77235 [Google Scholar]
  38. Kutlu, Ö., Doğan, C. D. ve Karakaya, İ. (2017). Ölçme ve değerlendirme: Performansa ve portfolyoya dayalı durum belirleme (5. Baskı). Pegem Akademi. [Google Scholar]
  39. Kutlu, Ö. ve Altıntaş, Ö. (2021). Psikolojik ölçmelerin kısa tarihi ve 21. yüzyılda sınıf içi durum belirleme anlayışı. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1599-1620. http://doi.org/10.24315/tred.896121 [Google Scholar]
  40. Küçükali, R. ve Akbaş, H. (2015). Eleştirel düşüncenin bilimlerin gelişmesine katkıları [The Contributions of Critical Thinking to the Developments of the Science Fields]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 1-10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/45086/563141 [Google Scholar]
  41. Leader, L. F., & Middleton, J. A. (2004). Promoting critical-thinking dispositions by using problem solving in middle school mathematics. RMLE Online, 28(1), 55-71. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ807418.pdf [Google Scholar]
  42. Marzban, A., & Barati, Z. (2016). On the relationship between critical thinking ability, language learning strategies, and reading comprehension of male and female intermediate EFL university students. Theory and Practice in Language Studies, 6(6), 1241-1247. http://doi.org/10.17507/tpls.0606.14 [Google Scholar]
  43. MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (6-8. sınıflar). http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden 22.06.2016 tarihinde alınmıştır. [Google Scholar]
  44. MEB (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. sınıflar). http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden 22.06.2016 tarihinde alınmıştır. [Google Scholar]
  45. MEB (2011). MEB 21. yüzyıl öğrenci profili. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi. [Google Scholar]
  46. MEB (2015). PISA 2012 araştırması ulusal nihai rapor. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi. [Google Scholar]
  47. MEB (2016). PISA 2015 ulusal raporu. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi. [Google Scholar]
  48. MEB (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu. Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi. [Google Scholar]
  49. Moon, J. (2007). Critical Thinking: An exploration of theory and practice. Routledge. [Google Scholar]
  50. Özdemir, H. F. (2006). Kaliforniya Zihinsel Güdülenme Ölçeği’nin uyarlanması (Tez Numarası: 625910). [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ankara. [Google Scholar]
  51. Özdemir, E. (2011). Eleştirel okuma. Bilgi Yayınevi. [Google Scholar]
  52. Öztürk, N. (2006). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünmeyi etkileyen faktörler (Tez Numarası: 196306). [Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. Sivas. [Google Scholar]
  53. Pallant, J. (2015). SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi (S. Balcı ve B. Ahi, Çev. Ed.). Anı Yayıncılık (2002). [Google Scholar]
  54. Piji Küçük, D. ve Uzun Y. B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 327-345. https://kefad2.ahievran.edu.tr/archieve/pdfler/Cilt14Sayi1/JKEF_14_1_2013_327-345.pdf [Google Scholar]
  55. Rirozzi, R., Starrks-Martin, G., & Dziewisz, J. B. (2008). Critical reading, critical thinking. Pearson Prentice Hall. [Google Scholar]
  56. Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 30(30), 193-200. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7806/102380 [Google Scholar]
  57. Susar Kırmızı, F., Fenli, A. ve Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 354-367. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/136910 [Google Scholar]
  58. Şaban, A. (2002). Öğrenme öğretme süreci: Yeni teori ve yaklaşımlar. Nobel Yayıncılık. [Google Scholar]
  59. Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme. Pegem Akademi. [Google Scholar]
  60. Şentürk, Ü. (2008). Enformasyon toplumunda eğitimin yeri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 487-506. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26111/275102 [Google Scholar]
  61. Şirin, S. (2015). Yol ayrımındaki Türkiye. Doğan Yayıncılık. [Google Scholar]
  62. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th Edition). A Pearson Education Company. [Google Scholar]
  63. Yousefi, S., & Mohammadi, M. (2016).  Critical thinking and reading comprehension among postgraduate students: The case of gender and language proficiency level. Journal of Language Teaching and Research, 7(4), 802-807. http://dx.doi.org10.17507/jltr.0704.23 [Google Scholar]
Meta
Cil. 1 (2)
İndir
Metric
Geçmiş
Benzer

Cilt 1 Sayı 2

Aralık 2021

Tüm Makaleler
Copyright © 2012 - 2024 Dijital Ölçme ve Değerlendirme Araştırmaları Dergisi.
Pen Academic Publishing is a trademark of THDSoft.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY-NC-ND
Electronic Journal Management System. This software was developed in Türkiye. ejournal.gen.tr
Pen Academic Publishing General Publication Policy: